Utrecht: methadomstad?

Redenen voor de verhuizing zijn de afloop van de huurcontracten in de panden waar de instellingen zich nu bevinden, de centrale ligging van het pand aan de Wittevrouwenkade en de maatschappelijke bestemming ervan.3 Eerder was  ‘De Tussenvoorziening’, een opvanghuis voor dak- en thuislozen, op deze plek gehuisvest. Nu zal het gebruikt worden als kantoor en ambulante behandelruimte van verslaafden en voor methadonverstrekking. Methadon is een opiaat, wat wil zeggen dat het een opiumbevattend geneesmiddel is. Artikel 2 Opiumwet verbiedt het gebruik en in bezit hebben van methadon, maar artikel 4 Opiumwet geeft daar een uitzondering op: het voorschrijven van methadon in het belang van de volksgezondheid. Het wordt gebruikt als hulpmiddel bij het afkicken van een heroïneverslaving en verzacht de ontwenningsverschijnselen na het stoppen met heroïnegebruik.4 Behandelingen en medicijnverstrekking zullen alleen plaatsvinden op werkdagen tussen 09.00 en 18.00 uur. Daarbij worden er wel behandelingen gegeven, maar geen cliënten opgenomen.5 Uit een brief van de gemeente aan de buurtbewoners volgt dat er circa 100 cliënten per dag zullen komen, waarvan ongeveer de helft voor methadonuitgifte.6 Er zal rekening worden gehouden met de schooltijden van de nabijgelegen school en er zal beveiliging ingeschakeld worden.7 De beveiliging houdt zowel de omgeving van het pand als de buurt in de gaten en spreekt cliënten erop aan wanneer zij in de buurt blijven hangen. Ook zal er in het gebouw een wachtruimte worden geplaatst, zodat de cliënten zich niet buiten zullen ophouden.8

‘De gemeente doet naar mijn mening dus echt haar best om de komst van Arkin aangenaam te houden voor de buurtbewoners.’

De gemeente doet naar mijn mening dus echt haar best om de komst van Arkin aangenaam te houden voor de buurtbewoners. Het is van belang dat er ook voor kwetsbare Utrechters toegankelijke zorg is, liefst op een centraal gelegen plek. Daar is de Wittevrouwenkade uitermate geschikt voor. De bestemming van het pand is altijd al een maatschappelijke geweest met de gemeente als eigenaar van het pand. Met de gedwongen verhuizing van de zorginstellingen uit de ABC-straat en de Van Sijpesteijnkade is het niet gek dat er voor dit pand gekozen is. Met het oog op het bestemmingsplan en de Wet Ruimtelijke Ordening heeft de gemeente mijns inziens dan ook een gerechtvaardigd besluit genomen.
Het probleem is  niet zo zeer dat Arkin in het pand komt maar eerder de manier waarop de gemeente gecommuniceerd heeft naar de buurtbewoners van de Wittevrouwenkade. De buurtbewoners hadden te maken met een voldongen feit: op het moment dat zij de brief kregen waarin kenbaar werd gemaakt dat Arkin plaats zal nemen in Wittevrouwenkade 6 was het huurcontract al getekend. Het enige waar de buurtbewoners nog over konden meepraten waren de afspraken die vervolgens gemaakt moesten worden – en dat terwijl de buurtbewoners op hetzelfde moment wél met de gemeente in gesprek waren over een andere kwestie rondom het Wolvenplein.⁹
Dit heeft geleid tot veel boosheid. De buurtbewoners stellen terecht dat er al veel  zorg- en opvangvoorzieningen in de buurt van de Wittevrouwenkade zijn. Zo neemt de jongerenopvang Stichting Singelzicht plaats in het pand Wittevrouwenkade 1 en bevindt zich op Wittevrouwenkade 4 Sterk VO, een school voor probleemkinderen. Aan het eind van de Singel bevindt zich het Lister Hostel, een plek waar huisvesting wordt geboden aan mensen met ernstige psychische aandoeningen en met verslavingsproblemen. Verder ligt de in Utrecht welbekende ‘wietboot’ aan de overkant van de kade en zijn er verschillende andere coffeeshops in de buurt. Tenslotte  wordt er in het betreffende gebied regelmatig gedeald en daklozen houden zich er op. De buurtbewoners stellen zich onveilig te voelen, al veel overlast te ondervinden en willen niet dat dit verergert.¹⁰

Er volgde dan ook een hoop protest. In het gras voor het betreffende pand werden borden geplaatst met leuzen als ‘Utrechtse politiek vergeet haar burgers’ en ‘Methadonkwartier niet hier’.¹¹ De gemeente werd overladen met vragen en er werden verschillende ‘bewonersavonden’ georganiseerd, waar de emoties hoog opliepen.¹² Volgens burgemeester Van Zanen hadden, naast de buurtbewoners, ook andere partijen hun twijfels bij de vestiging van de zorginstelling aan de Wittevrouwenkade, zoals de politie en ‘delen van de eigen gemeentelijke organisatie’. “Er was zorg voor toenemende overlast door concentratie van kwetsbaren in dit pand, zorg om een wisselwerking met omliggende onderwijsinstellingen en zorg om een wisselwerking met de drie coffeeshops in de buurt.”¹³

‘Voor voorzieningen als deze zal nooit een ideale locatie zijn, maar wellicht had de buurt meer begrip voor de situatie gehad als zij op een eerder moment op de hoogte gesteld waren geweest van de verhuurplannen.’

Voor voorzieningen als deze zal nooit een ideale locatie zijn, maar wellicht had de buurt meer begrip voor de situatie gehad als zij op een eerder moment op de hoogte waren gesteld van de verhuurplannen. Een punt van discussie, zo blijkt ook uit de vergadering van de Commissie Mens en Samenleving, waarin een aantal vragen werden gesteld aan wethouder Paulus Janssen over de communicatie. Hij stelt dat de gemeente zich bewust op de achtergrond heeft gehouden, juist omdat Arkin hier over de kennis bezit en de gemeente ‘erbuiten zou staan’. Daarbij acht hij de keuze voor het pand niet afhankelijk van de mening van omwonenden.¹⁴ Hier wordt mijns inziens de plank misgeslagen: het gaat niet zo zeer om de mening van omwonenden, maar om het creëren van een situatie waar iedereen begrip voor kan hebben.

Er wordt wettelijk niet verlangd dat buurtbewoners inspraak hebben, maar het zou een hoop frustraties kunnen voorkomen. En dat heeft de gemeente gemerkt. In een brief aan de gemeenteraad heeft het stadsbestuur laten weten dat de buurt onvoldoende is betrokken bij de besluitvorming. Hoewel het ongebruikelijk is om de buurt voorafgaand te informeren, was hier sprake van een uitzondering, nu er al veel overlast ondervonden werd.¹⁵ Voor de buurt is het al te laat, maar het voorval zal worden gezien als een leermoment voor in de toekomst – er zal namelijk nog een verhuizing uit de ABC-straat volgen. Op 15 juni 2018 zal de verhuizing van Arkin plaatsvinden. De buurtbewoners van de Wittevrouwenkade kunnen alleen maar hopen op zo min mogelijk overlast en een – ditmaal wel – goed gecommuniceerd buurtbeheerplan.

Voetnoten

1.  ‘Bewoners woedend om komst methadonkliniek’, Hart van Nederland, 11 december 2017.
2. Roeland Franck, ‘Methadonverstrekking verhuist naar Wittevrouwenkade’, AD 6 december 2017.
3. Peter Koop, ‘Politie gaf negatief advies over methadonpand Wittevrouwenkade’, AD 18 januari 2018.
4. <www.jellinek.nl>
5. Buurtbrief van Arkin, 4 december 2017, via <www.utrecht.nl>.
6. Buurtbrief van de gemeente, 31 januari 2018, via <www.utrecht.nl>.
7. Buurtbrief van Arkin, 3 januari 2018, via <www.utrecht.nl>.
8. Buurtbrief van de gemeente, 31 januari 2018, via <www.utrecht.nl>.
9. Verslag bewonersavond, 5 februari 2018, via <www.utrecht.nl>.
10.  ‘Bewoners woedend om komst methadonkliniek’, Hart van Nederland, 11 december 2017.
11.  Peter Koop, ‘Gemeente door het stof om methadonpand Wittevrouwenkade’, AD 19 maart 2018.
12. Vergadering Commissie Mens en Samenleving, 14 december 2017, via <www.utrecht.nl>.
13. Peter Koop, ‘Politie gaf negatief advies over methadonpand Wittevrouwenkade’, AD 18 januari 2018.
14. Vergadering Commissie Mens en Samenleving, 14 december 2017, via <www.utrecht.nl>.
15. Raadsbrief evaluatie communicatie verhuizing Arkin, 16 maart 2018, via <www.utrecht.nl>.