Van wie is de maan?

Van wie is de maan?

Maya Aaldijk

 

Vorig artikel | Volgend artikel

 

Toenemend materialisme

Hier op aarde heeft de mens zich ontwikkeld van neanderthaler tot een materialistisch wezen. Dit materialisme is sterk toegenomen door allerlei ontwikkelingen op de technologische markt.

Tegenwoordig “maakt het voor jonge mensen niet veel uit of bepaalde technologie binnen hun budget past en kopen ze een product niet omdat ze het echt nodig hebben maar eerder omdat het een bepaalde status geeft”.¹ We hechten veel waarde aan het hebben van een goede reputatie en dat willen we bereiken door bepaalde zaken zoals een groot huis of een dure auto in ons bezit te hebben. Stel je eens voor hoe het dan zou zijn om de maan te bezitten. Is het überhaupt mogelijk om eigenaar te zijn van de maan of is de maan al van iemand?

De ruimte als eigendom

Tijdens de Koude Oorlog bevonden de Verenigde Staten en de voormalige Sovjet-Unie zich in een wapenwedloop omdat ze beide de machtigste wilden zijn. Een belangrijk onderdeel hiervan was the space race, beide grootmachten wilden als eerste de ruimte verkennen en hierdoor superioriteit uitstralen. Toen de Sovjet-Unie succesvol de satelliet Sputnik naar de ruimte stuurde en daaropvolgend ook het hondje Laika, ontstond er paniek bij de Verenigde Staten aangezien de Sovjet- Unie zich op hoge snelheid technologisch leek te ontwikkelen.² Ten gevolg hiervan ontstond bij beide grootmachten de behoefte aan een verdrag voor regels over het reizen naar de maan en het exploiteren ervan. Het Ruimteverdrag begrenst de vrijheid van landen aangaande hun bevoegdheden in relatie tot de maan. Het was een vrijwaring van de ruimte van landjepik, hierdoor bleef het

mogelijk om wetenschap te bedrijven op de maan.³ Met andere woorden, niemand mag de maan claimen ex. artikel 2 van het Ruimteverdrag: “Outer space, including the Moon and other celestial bodies, is not subject to national appropriation by claim of sovereignty, by means of use or occupation, or by any other means.” Daarnaast staat het iedere staat vrij om naar de maan te reizen, hier onderzoek te doen en dit te delen met andere landen krachtens artikel 1 van het Ruimteverdrag. Dit verdrag is deel gaan uitmaken van het internationale gewoonterecht, met dien gevolge dat niet- deelnemende landen zich ook aan deze regels moeten houden. In 1969 liep er voor het eerst iemand op de maan, waarna het steeds drukker werd op het hemellichaam. Hier zijn namelijk veel bruikbare delfstoffen zoals Helium-3 te vinden en ook wordt er gestreefd naar het organiseren van commerciële vluchten naar de maan.⁴ Door deze technologische ontwikkelingen is er in 1977 nog een poging gedaan om een maanverdrag op te stellen. Hierin zouden specifiekere regels worden opgesteld voor situaties die niet voorzien zijn in en gedekt zijn door het Ruimteverdrag. Echter, zonder succes aangezien slechts 18 landen zich hebben aangesloten.⁵

Het planten van de Amerikaanse vlag op de maan

Als er wordt gepraat over de maanlanding, ziet waarschijnlijk iedereen de maan, een astronaut en de Amerikaanse vlag voor zich. Toen de historische Amerikaanse Apollo 11 missie slaagde, werden Neil Armstrong en Buzz Aldrin de eerste mensen die voet op de maan zetten. Hierbij plantten ze de Amerikaanse vlag en spraken ze de befaamde woorden: “That’s one small step for man, one giant leap for mankind”. ⁶ Maar wat is eigenlijk de betekenis van het planten van die vlag? We hebben eerder gezien dat het niet mogelijk is om de

maan te claimen, maar was deze actie toch een manier om aan de wereld te laten zien dat de maan van de Verenigde Staten (VS) is? Het antwoord is nee. Het planten van de vlag was slechts symbolisch, om de Amerikaanse investeerders te eren. Er is later ook duidelijk gemaakt dat het niet de bedoeling van de Amerikanen was om de indruk te wekken dat de Apollo-astronauten (een stukje van) de maan voor de Verenigde Staten wilden claimen. De maanstenen die ze bijvoorbeeld hebben meegenomen, hebben ze later verdeeld onder andere landen (de Sovjet-Unie inbegrepen) zodat iedereen er onderzoek naar kon doen. Professor Dr. Frans G. von der Dunk: “Die vlag betekent geenszins dat we toch weer vervallen in ouderwets kolonialisme”. De vlag werd geplant namens de gehele mensheid, niet namens NASA of de VS. Dit wordt nog eens bevestigd door de uitspraak van Armstrong.⁷

Dennis Hope, eigenaar van de maan

 

De maan is van niemand, en “voor veel mensen werkt dat als een uitnodiging: zij denken dat ze de maan kunnen claimen door simpelweg te zeggen dat ze de eigenaar zijn. Of dat ze op zijn minst het recht hebben om stukjes van de maan te verkopen”.⁸ Een van die mensen is Dennis Hope, zelfbenoemde eigenaar van de maan. Naar aanleiding van zijn scheiding in 1980 was hij blut, waardoor hij het idee kreeg om zich de maan toe te eigenen en geld te verdienen door er stukken grond van te verkopen. In artikel 2 van het Ruimteverdrag staat dat staten zich de maan en andere hemellichamen niet mogen toe-eigenen, maar er wordt niks gezegd over individuen. Hiermee dacht hij een loophole te hebben gevonden, waarna hij een brief stuurde naar de Verenigde Naties (VN) of ze er een probleem mee zouden hebben als de maan voortaan van hem was. Na geen antwoord te hebben gekregen, ging Hope ervan uit dat de VN-akkoord ging. Hope zette zijn handeltje op en verkocht een stukje maan als uniek cadeau voor 24 dollar. Zelf is hij ervan overtuigd dat het niet oplichterij is, maar gewoon een goed idee waar hij slim werk van heeft gemaakt; “I think outside the box, actually now I’m thinking outside the planet”.⁹ Volgens Tanja Masson-Zwaan, onderdirecteur van het Instituut voor Lucht- en Ruimterecht van de Universiteit Leiden, moeten privépersonen altijd toestemming krijgen van de staat die gezag over hen heeft, anders is het fraude. “De maangrondverkopers hebben geen vergunning en geen land staat achter hen”. Dat de Amerikaanse overheid niet ingrijpt betekent niet dat het mag. Het is volgens Masson-Zwaan alleen jammer dat de overheid het blijkbaar niet belangrijk genoeg vindt.¹⁰ De maan als eigendom claimen is dus illegaal (ook als privaat persoon), maar het wordt door de overheid gedoogd, waardoor mensen zoals Dennis wederrechtelijk stukjes maan kunnen blijven verkopen.

De maan is van niemand en van iedereen

Dus van wie is de maan? Blijkens en krachtens het Ruimteverdrag dat is opgesteld tijdens de Koude Oorlog is de maan van niemand. Niemand mag zich de ruimte toe-eigenen of er een stukje van claimen. Zo betekende het planten van de Amerikaanse vlag op de maan ook niet dat een stukje hiervan werd gekoloniseerd. Tegelijkertijd is de maan van iedereen, in de zin dat iedereen vrij is om naar de ruimte te reizen en er onderzoek te doen. Naar mijn mening is het wenselijk dat de maan gevrijwaard is van een strijd tussen staten, aangezien dit niet voordelig zou zijn voor het doen van onderzoek naar de maan en de rest van de ruimte. Ook hier op aarde lijkt het me beter dat staten niet de maan of andere hemellichamen kunnen koloniseren, omdat dit aanleiding zou kunnen geven tot een nieuw (machts)conflict of zelfs een wereldoorlog waar niemand bij gebaat is. De maan is dus van niemand en tegelijkertijd van iedereen.